Zerdeçal ve sağlığa faydaları
Zingiberaceae familyasına ait olan Curcuma longa L. sarı çiçekli, çok yıllık otsu bir bitkidir. Hindistan, Çin, Endonezya, Jamaika, Peru ve Pakistan başta olmak üzere Asya’nın tropik ve subtropik bölgelerinde yetişmektedir. Bitkinin toprak altındaki ana kökleri yumurta ve armut şeklinde, yan kökleri ise yumru (rizom) şeklindedir.
Bu yumrular sarı renk pigmentlerini içermektedir. Curcuma longa L. bitkisinin yumrularından köken alan bitkiye turmerik adı verilmektedir. Zerdeçalın ana vatanı Hindistan’dır. Dünyanın birçok bölgesine yayılmıştır ve Güneydoğu Asya’da yaygın olarak yetiştirilmektedir.
Genellikle besinlerde renk verici olarak kullanılan zerdeçal kokusuz, ısıya dayanıklı, antioksidan bir bileşik olan tetrahidrokurkumin içermektedir. Turmerik olarak da adlandırılan bitkinin ana bileşeni “Kurkumin”dir. Curcuma longa bitkisinden elde edilen kurkumin, düşük ağırlıklı, hidrofobik polifenolik bir flavonoiddir. Sarı-turuncu renklendirme ajanı olarak kullanılan bitki, “Kurkuminoid” olarak adlandırılan polifenolik bileşenleri içermektedir.
Bu özelliği ile antioksidan aktivite, çeşitli kanserler, antilipidemi, öğrenme ve sözel hafızada etkileri, Parkinson hastalığı, gastrointestinal hastalıklar, Alzheimer hastalığı gibi sağlık sorunlarında koruyucu ve tedavi edici etkiye sahiptir. Ayrıca kan beyin bariyerini geçme özelliğine de sahiptir. İnflamasyonun temel rol oynadığı birçok kronik hastalıkta kurkumin tedavi edici etki sergilemektedir.
Bu hastalıkların içinde Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, multiple skleroz, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, obezite gibi birçok hastalık yer almaktadır.
Baharatın enerji, protein, karbonhidrat, yağ ve posa içeriği bulunmaktadır.
Ayrıca B12 vitamini hariç B grubu vitaminlerini, E ve C vitamini, K vitamini ve folat içermektedir. Kalsiyum, bakır, demir, magnezyum, manganez, fosfor, potasyum, selenyum, sodyum ve çinko minerallerini de belli miktarlarda içermektedir. Tüketim miktarı az olduğu için besin değeri açısından katkısı oldukça azdır. Zerdeçal kolesterol içermez ve içeriğinde su bulunur.
Zerdeçalın temel bileşeni kurkumin, demethoksikurkumin ve bis-demethoksi kurkumindir. Kurkumin, kan glikoz düzeyinde belirgin bir azalma, insülin düzeyinde ise belirgin bir artış sağlamaktadır.
Kurkumin uygulanan ratlarda yaşa bağlı diyabet komplikasyonlarının önlendiği bulunmuştur. Kurkuminin ayıca kan glikozu ve glikolize hemoglobin düzeylerini belirgin şekilde azalttığı saptanmıştır.
Beslenmede kullanılmasının yanı sıra bir besin boyası olarak da kullanılan kurkumin geniş kapsamlı anti-inflamatuvar ve antikanser özelliklere sahiptir.
Bu faaliyetlerin birçoğu bitkinin nötral ve asidik pH’deki potansiyel antioksidan kapasitesine, hücre sinyal yolaklarındaki inhibisyonuna ve hücresel enzimlerde, anjiyogenez ile hücre adezyonundaki etkilerine bağlanabilmektedir. Güvenirlik, düşük maliyet ve önceden kanıtlanmış etkinliği ile zerdeçal hastalıklarda gelecek vaat eden bir doğal ilaç haline gelmektedir. Birçok kronik hastalıkta inflamasyonun önemli rol oynadığı düşünüldüğünde, tedavi amaçları için kurkumin gibi anti-inflamatuvar ajanlara gereksinme duyulmaktadır.
KAYNAKÇA
Suhit G, Meghana K, Ramesh B, Anant P. Activity of watersoluble turmeric extract using hydrophilic excipients. Food Sci Technol 2011;43:59-66
Emir Çoban Ö, Patır B. Antioksidan etkili bazı bitki ve baharatların gıdalarda kullanımı. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi 2010;5(2):7-19.