Toplu beslenme sistemleri
Yaşamın sürdürülebilmesinde temel olan beslenme, vücudun çalışması için gerekli olan besin öğelerinin, yiyeceklerle vücuda alınması, sindirimi, emilimi ve metabolize edilmesi basamaklarını içine alan bir süreçtir. Toplumu oluşturan bireylerin sağlığının korunmasında, ekonomik ve sosyal yönden gelişmesinde, refah düzeyinin artmasında yeterli ve dengeli beslenme temel koşullardan birisi belki de en önemlisidir.
Bunun için de öncelikle hangi gıdaların nasıl ve ne kadar tüketilmesi gerektiğini bilmek gerekir. Diyette yer alacak gıdalar içerdikleri besin öğelerine göre gruplandırılır ve bu gruplardan tüketilecek miktarlar kişilerin yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite, biyokimyasal değerleri ve bir hastalık durumunun bulunup bulanmaması gibi özelliklerine göre belirlenir. Bir başka deyişle kişiler için geliştirilen beslenmenin sağlıklı, yeterli ve dengeli olması için bireye özgü planlanması gerekir.
İnsanların evleri dışında yemek ihtiyacını karşılamak amacıyla hizmet veren kuruluşlara toplu beslenme yapan kuruluşlar, insanların bu kuruluşlar tarafından hazırlanan yemeklerle beslenmesine toplu beslenme denilmektedir. Toplu beslenme hizmeti ise belli bir grubun beslenmesini bir merkezden planlayan ve yürüten, yiyecek ve içecekleri, tüketime hazır halde sunan bir hizmet sektörü olarak faaliyetini sürdürmektedir.
Her yaş ve kesimden bireyin yararlandığı toplu beslenme sistemleri, en az bir öğününün tüketici gereksinimini karşılaması gerekliliği ve uygunsuz veya kalitesiz hizmetin yol açacağı halk sağlığı sorunları (gıda zehirlenmeleri vb.) riskleri nedeniyle büyük önem taşımaktadır.
Beslenme insanların çalışma kapasitesini ve üretim hızını etkileyen etmenlerin başında gelir. Yetersiz beslenme ile günlük enerji ihtiyacı karşılanamadığından çalışma kapasitesi düşmekte ve üretim azalmaktadır. Dolayısıyla en uygun iş veriminin sağlanması için, her iş kolunun gerektirdiği enerji ve besin öğelerini karşılayacak şekilde bir beslenme planı oluşturulmalıdır. Bu nedenle toplu beslenme sistemlerinin başarısı yiyeceklerin seçimine ve servisine, dolayısıyla menüye ve menü planlamasına bağlıdır. Menü, kısaca toplu beslenme sistemlerinde servis edilen yemeklerin listesi olarak tanımlanabilir.
Bu sistemde menü planlamanın bu denli önemli olması menü planlamanın rastgele değil, birçok etmenin göz önünde bulundurularak yapılması gerektiğini göstermektedir.
Toplu beslenme hizmeti veren kuruluşlar; insanlara zamanında, uygun, yeterli ve dengeli beslenmeyi sağlayacak sağlıklı yemekler sunarak onları memnun etmek zorundadırlar. Ayrıca bu hizmeti sağlayan işletmelerin hijyene önem vermesi ise vazgeçilmez bir unsurdur. Hizmet aşamalarında oluşabilecek aksaklık, dikkatsizlik, sonu ölümle bitebilecek gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Bu olumsuz unsurların ortaya çıkmaması için işletmeler gerekli önlemleri almak zorundadır.
Kaynakça:
Gürsoy, D., 1995. Yemek ve Yemekçilik Devrimi. Sofra Yemek Üretim ve Hizmet A.Ş., İstanbul. Baysal, A., 1985. Toplu Beslenme Yapılan Kuruluşların Önemi ve Bu Kuruluşlarda Yemek Planlama İlkeleri. Toplu Gıda Tüketimi Yapılan Kuruluşlarda İnsan Gücü Verimliliğini Artırmaya Yönelik Beslenme Teknikleri. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları. Yayın No:325, 54-69. Ankara.