Atlı Cirit Karaman'a Gelmeli!

---

---

---

---

Atlı Cirit! 19. Yüzyıldan bu yana Orta Asya’dan başlayıp Anadolu’ya kadar uzanan Kadim Türk Kültürünün ata sporu.

Atla insanın bizim kültürümüzde ayrılmayan ve günümüzde de devam ettirilen bütünleşmiş hali. Osmanlılarda “cirit oynamak” yerine “ciride binmek” tabiri de kullanılmıştır. Atalarımız barış zamanlarında at ve askerlerini zinde ve kuvvetli tutabilmek için atlı cirit sporunu tesis etmiş, insanları ruh ve bedenen eğiterek yarınlara hazırlamışlardır. Bu önemli ata sporunun artık Karaman’da da icra edilebilmesi için çalışmalar başlatıldı.

Her ne kadar cirit, Karaman insanının yakın tarihte yaşayabildiği bir heyecan değilse de, kendisi gelmeden hakemi geldi! Ulusal Atlı Cirit Hakemi Arzu Kırıt, Karaman’da bu sporun yapılması için gayret ettiklerini belirterek, ‘’Türk Kültürü’nün ihtişamını bu nesile ve geleceğe taşıyacağız’’ dedi. Haber sitemize atlı cirit hakkında bilgiler veren Kırıt sorularımızı cevapladı.

Editör: Arzu Kırıt kimdir ve atlı cirit ile tanışması nasıl oldu?

Arzu Kırıt: Ben Torosların eteğinde Gülnar ilçesinin Sipahili Köyü’nde doğdum, Şu anda Karaman’da yaşıyorum ve bundan çok mutluyum. Sebebi ise her ne kadar Gülnar doğumlu olsam da dedelerimiz Karaman’ın Beydili Köyü’nden gitme olduklarındandır. Malumunuz üzere biz Türkler Türkmen ve Yörük ler olarak adet ve örflerimiz gereği at ile yakın ilişkiler kuran bir topluluğuz. Küçük yaşlardan itibaren köyümde başlayan at ilgim ve buna bağlı olarak binicilik heveslerim sonucu 2010 yılında atlı cirit hakemi oldum. Daha önceden atletizm hakemliğim olmasından dolayı yani kısaca sporla ilgili olmam ve Anadolu kadınları olarak bu işe el atmamız gerektiğini düşünerek başladım. Eğitimime ve bu ata sporuyla tanışmama vesile olan Zeyit Palabıyık hocama, bu vesileyle şükranlarımı sunarım.

Editör: Bayan olarak zorluk çektiniz mi, sonuçta bu spor dalı genelde erkekler tarafından yapılıyor?

Arzu Kırıt: Erkeklerin ön planda olduğu bir spor dalında, zorluk elbette çektim ancak, zamanla gözler ve bu spor sektörü beni görmeye ve kadınların da bu işi başarabileceğine inandı. Giderek birçok etkinlik ve müsabaka da özellikle bayan hakem talebi olmaya bile başladı. Fatih’i, Yavuz’u, Mustafa Kemal’i doğuran anneler neden ata binmesin, neden pusat kuşanmasın.

Editör: Atlı cirit ülkemizde ne durumda ve siz bunların ne kadarında varsınız?

Arzu Kırıt: Ülkemizde önceden Erzurum, Uşak, Erzincan, Sivas ve Bayburt’ta varken artık Denizli, Bursa, Kars, Eskişehir ve birçok ilimizde yaygınlaşmaya başladı. Geçmiş yıllara nazaran atlı cirit ligi oluşturularak, bu sporla ilgilenenler takımlar halinde bu liglerde mücadele etmeye başladı. Ben yurt genelindeki tüm müsabakalara çağrıldığım takdirde katılarak hakemlik yapıyorum. Bunun yanı sıra yurt dışındaki faaliyetlerde de görev alıyorum.

Editör: Peki sadece resmi olarak mı bu müsabakalar yapılıyor?

Arzu Kırıt: Hayır, sadece resmi olarak değil, özel gösteri müsabakaları olarak ta yapılmakta. Dönüp tarihimize baktığımız zaman, atlı ciritin düğünlerde, şenliklerde ve özel günlerde icra edildiğini görürüz. Günümüzde de bu gelenek devam etmekte olup, Orta Asya’dan bu yana Türklerin buluşmasını sağlayan en önemli festivallerde, Türk göçebe oyunlarında, belediye müsabakalarında yerini almaktadır.

Editör: Atlı cirit bizim bildiğimiz gibi, at ve ciritle oynanan bir oyun mudur? yoksa kuralları var mıdır?

Arzu Kırıt: Maalesef bu soruyu ilk soran siz değilsiniz, bu durum aslında üzücü olduğu kadar önemli bir eksikliği de gösteriyor. Atlı cirit bizim tarihimizde, kültürümüzde olmasına karşın yıllardır gerekli ilgi gösterilmediğinden bu spordan milletimiz uzaklaşmış. Ancak bu sözlerimden bazı illeri istisna tutmakta fayda var, zira oralarda bu kültür yıllardır olup günümüzde daha ileriye götürme yönünde çalışma yapıyorlar. Atı bir oyun parçası olarak görmeyip temel sporculardan olduğunu bilmemiz gerekiyor. Tüm kuralları anlatmak uzun zaman alır ancak özetle; Atlı ciritin kulüp olduğunu söylemiştik, bir kulüp müsabakaya en az 7 sporcu ve 7 at ile katılır. Bu sporcular ve atların, lisansa sahip olması gerekmektedir. Oyun esnasında sporcular, kurallara uyarak bu sporu 40’ar dakikalık 2 devre şeklinde toplamda 80 dakika oynar. Oyun sırasında artı ve eksi puanlama sistemi olup, hedeflenen amaç takımlara artı puan kazandırmaktır. Artı puanlarımız üç şekildedir, ‘Havada tutma’ (Rakip sporcunun atmış olduğu ciriti kaçan sporcu havada tek hamlede yakalar) ‘Yakalayıp bağışlama’ (Bu pozisyon özellikle hiçbir spor dalında olmayıp biz Türklerin ne kadar vicdanlı olduğunu gösteren bir pozisyondur. Bu pozisyon, hamleye çıkan sporcu kaçan sporcunun atının kuyruk sokumuna atıyla yaklaşmasıyla ‘ben seni vurabilirim ama bağışlıyorum’ anlamına gelen pozisyondur) ‘İsabet’ (En önemli pozisyonlardan birisi olan isabet, günümüzde kulaktan dolma bilginin asıl nedenidir. Bu pozisyon aslında hamleye çıkan sporcunun kaçan sporcuya ciritini kafa ve diz arasına isabet ettirdiği atıştır) Sporcular bu saydığımız hamleleri saniyeler içerisinde yapmalıdırlar.

Editör: Bütün bunları sadece bir hakem mi yönetir?

Arzu Kırıt: Hayır, Başhakem, başhakem yardımcısı, iki yazı hakemi, iki orta hakem ve iki çizgi hakemi olmak üzere toplamda resmi bir müsabakada 8 hakem görev alır.

Editör: Sizce atlı cirit Karaman’a gelmeli mi? Veya nasıl gelir?

Arzu Kırıt: Karamanoğulları Beyliği her ne kadar Ermenek merkezli bir yönetime sahiplerse de, Sarıveliler, Başyayla ve hatta Ayrancı ilçelerinde yaylaklara çıkarak atlarını yetiştirirlerdi. Bugün gerek Anadolu’da gerekse balkanlarda birçok halkın kökü Karaman’dan gitmedir. Onlar gittikleri yörelerde bu kültürlerini yaşatırken, ev sahibinde bu kültürün olmaması üzücü bir durumdur. Bu nedenle Karaman’ın özü itibariyle atla insanın buluştuğu bu sporu yeniden bu topraklarda canlandırmak hepimizin görevi. Bir atlı cirit hakemi olarak Karaman’da bu sporun canlanması, yayılması ve takımlar haline dönüşmesi için elimden gelen tüm desteği sağlamaya hazırım. Bu, temelde bireylerin bu işi sevmesiyle olacağı gibi, yetkililerin ve işadamlarının taşın altına elini koyması ile de ivme kazanacaktır.

Gereken desteği gördüğü takdirde, birçok açıdan zengin olan Karaman, kültür hazinesine bir altın daha ekleyecektir. Ben bu konuda yetkililerle görüşmelerime devam ederek şehre kazandırılması yönünde çalışmalarımı yapmaya başladım ve yalnız olmadığımı biliyorum.